3 ՄԱՍ
4 ՄԱՍ
1.ԷԼԵԳԻԱ
Մեռնում է օրը։ Իջավ թափանցիկ Մութի մանվածը դաշտերի վրա. Խաղաղ-անչար է, պայծառ գեղեցիկ, Անտրտունջ նինջը մահացող օրվա...
Պարզ ջրի վրա եղեգը հանդարտ Անդողդոջ կանգնած էլ չի շշնջում, Լռին խոկում են երկինք, գետ ու արտ, Եվ ոչ մի շարժում, ու ոչ մի հնչյուն...
Ես կանգնած եմ լուռ, անչար է հոգիս, Թախիծս խաղաղ անուրջի նման. Էլ չեմ անիծում ցավերը կյանքիս, Էլ չեմ տրտնջում վիճակիս ունայն...
1903
2.ԱՆԾԱՆՈԹ ԱՂՋԿԱՆ
Լույսն էր մեռնում, օրը մթնում. Մութը տնից տուն էր մտնում. Ես տեսա քեզ իմ ճամփի մոտ, Իմ մտերի՛մ, իմ անծանո՛թ։
Աղբյուրն անուշ հեքիաթի պես Իր լույս երգով ժպտում էր մեզ. Դու մոտեցար մեղմ, համրաքայլ, Որպես քնքուշ իրիկվա փայլ։
Անակնկալ բախտի նըման, Հայտնվեցիր պայծառ-անձայն. Անջատվեցինք համր ու հանդարտ, Կյանքի ճամփին մի ակնթա՜րթ...
1903
Կուրծքը հեւ առած, հավքից թեւ առած,— ե՞րբ կըգա նա. Իմ սրտում սառած այս աշունը թաց — ե՞րբ կըգնա նա։
Իմ թախծոտ հոգին, ցավըս անմեկին կամոքե՞ նա, Իմ հիվանդ կրծքին, իմ արնոտ վերքին կըմոտենա՞...
Իմ թախծոտ հոգին, ցավըս անմեկին կամոքե՞ նա, Որ սիրտս ցաված, հոգիս բեզարած հանգստանա։
1903-1904
4.* * *
Արդյոք կապրե՞ս սիրտըս մաշող կարոտը հեզ... Չարտասանված, սրտում թաղված երազներըս աստեղաշող Արդյոք կապրե՞ս...
Արդյոք կըզգա՞ս սիրտըս այրող սերը երազ... Այն խոսքերը, այն երգերը, որ քեզ ասել ես չեմ կարող. Արդյոք կըզգա՞ս...
1904
5.ՀՐԱԺԵՇՏ
Դու գնում ես՝ չգիտեմ ուր, Լուռ ու տխուր, Հեզ գունատվող աստղի նըման։
Ես գնում եմ տրտում-մենակ, Անժամանակ Ծաղկից ընկած թերթի նըման։
Դու գնում ես՝ չգիտեմ ուր, Սրտակըտուր Լացըդ պահած իմ հայացքից։
Ես գնում եմ լուռ անտրտում, Բայց իմ սրտում Ցավ է անվերջ, մահո՜ւ կսկիծ...
1904
6.ՑՆՈՐՔ
Նա ուներ խորունկ երկնագույն աչքեր, Քնքուշ ու տրտում, որպես իրիկուն. Նա մի անծանոթ երկրի աղջիկ էր, Որ աղոթքի պես ապրեց իմ հոգում։
Նրա ժպիտը մեղմ էր ու դողդոջ, Որպես լուսնյակի ժպիտը տխուր. Նա չուներ խոցող թովչանքը կնոջ.— Նա մոտենում էր որպես քաղցր քույր...
Իմ հուշերի մեջ ամենից պայծառ, Իմ լքված սրտի լուսե հանգրվան, Քո՛ւյր իմ, դու չըկաս, քո՛ւյր իմ դու մեռար, Ու քեզ հետ հոգուս լույսերը մեռան...
1904
7.ՎԻՀԻ ԵԶԵՐՔԻՆ
Ունկնդիր եղա հողմի խենթ երգին, — Անամոք ցավի սրտմաշո՜ւկ նվագ. Կանգնած եմ մռայլ վիհի եզերքին, — Տրտում է հոգիս, հիվանդ ու մենակ...
Անվերջ մի ցավ է իմ սիրտը ճնշում, — Ես մոռացել եմ արեւի ուղին. Անուրջ օրերի լույսը չեմ հիշում, — Ինձ ո՞վ է մատնել այս մառախուղին...
Ունկնդիր եղա հողմի խենթ երգին. — Ես էլ եմ ուզում հեկեկալ անհագ. Կանգնած եմ մռայլ վիհի եզերքին, — Տրտում է հոգիս, հիվանդ ու մենակ...
1904
8.* * *
Իմ գերեզմանին դուք չըմոտենաք, Հարկավոր չէ ինձ ո՛չ ծաղիկ, ո՛չ սուգ. Հանկարծ կզարթնի ջերմ լալու փափագ, Սիրտս չի գտնի ոչ մի արտասուք։
Իմ գերեզմանը թող լինի հեռվում, Ուր մահացել են շշուկ, երգ ու ձայն. Թող շուրջըս փռվի անանց լռություն, Թող ինձ չըհիշեն, թող ինձ մոռանան։
Իմ գերեզմանին դուք չըմոտենաք, Թողեք, որ հանգչի իմ սիրտը հոգնած, Թողեք, որ լինեմ հեռավոր, մենակ,— Չըզգամ, որ կա սե՛ր, եւ ցնորք, եւ լա՛ց...
1904
9.* * *
Չարտասանված տխուր խոսքեր, Որ դողում եք անպատասխան, Ես սիրում եմ ձեզ, տխուր խոսքեր, Ձեր թրթիռը կախարդական։
Խենթ հուզումի անուշ խոսքեր, Պաղ մարդոցից խորը պահված, Անջատման պես տխուր խոսքեր, Հոգուս լույսեր մթնշաղվա՜ծ...
Դուք այրում եք, սիրո խոսքեր, Կարոտիս պես սիրտըս մորմոք Ձեզ չի գգվի, տխուր խոսքեր, Ցուրտ աշխարհում ո՛չ ոք, ո՛չ ոք...
Չարտասանված տխուր խոսքեր, Դուք չեք մեռել, դուք չե՛ք մեռնի, Դուք այրում եք, սիրո խոսքեր, Որպես խայթը սեւ եղեռնի...
1904
Ես սիրում եմ քո մեղավոր աչքերը խոր, Գիշերի պես խորհրդավոր. Քո մեղավոր, խորհրդավոր աչքերը մութ, Որպես թովիչ իրիկնամուտ։ Քո աչքերի անծայր ծովում մեղքն է դողում, Որպես գարնան մթնշաղում։ Քո աչքերում կա մի քնքուշ բախտի վերհուշ, Արբեցումի ոսկե մշուշ։ Մոլորվածին անխոս կանչող փարոսի շող, Քո աչքերը հոգի տանջող։ Ես սիրում եմ գգվող-անգութ աչքերըդ մութ, Որպես գարնան իրիկնամուտ։
1904-1905
Քո աչքերի դեմ իմ աչքերը՝ կույր, Կա քո հոգու մեջ անթափանց մի մութ, Քո մութ հայացքում կա մի քնքուշ սուտ՝ Քեզ միշտ թաքցնող մի նուրբ վարագույր... Փակ են քո սրտի հեռուներն իմ դեմ, Հավետ քեզ կապված՝ քեզ օտար եմ ես. Երբ խենթ խնդությամբ փայփայում եմ քեզ՝ Ե՛վ սիրում եմ քեզ, և՛ քեզ չըգիտեմ։ Փակ են քո սրտի հեռուներն իմ դեմ, Քո աչքերի դեմ իմ աչքերը՝ կույր. Քո հոգու վըրա կա մի վարագույր,— Ո՞վ ես դու, ո՞վ ես,— բնավ չըգիտեմ...
1904-1905
Ես սիրում եմ մթնշաղը նրբակերտ, Երբ ամեն ինչ երազում է հոգու հետ, Երբ ամեն ինչ, խորհրդավոր ու խոհուն, Ցրնորում է կապույտ մութի աշխարհում... Չըկա ոչ մի սահման դնող պայծառ շող, Աղմուկի բեռ, մարդկային դեմք սիրտ մաշող.— Հիվանդ սիրտըդ չի՛ տրտնջում, չի՛ ցավում, Որպես երազ մոռացումի անձավում. Եվ թվում է, որ անեզր է ամեն ինչ — Ու ողջ կյա՛նքդ — մի անսահման քաղցր նինջ...
1904-1905
Քո պայծառ գահի անհաս բարձունքից Սի՛ մերժիր սրտիս աղոթքը անբիծ ... ՍԱՖՈ
Ես ընկա անդունդները խավար, — Իմ ցնո՛րք, նորից քեզ եմ կանչում. Մոռացա ուղիներըս պայծառ, Իմ սրտում դառը մութն է շնչում։ Դու անմութ աշխարհում ես ապրում, Հիշի՛ր դու խավարում տանջվողին, Քո սրտում արևներ են վառվում, Արևիր սև կլանքիս մութ ուղին։ Հավիտյան ինձ քո սերն է այրում, Դու լուսե՜ղ ... Ինձ խավարն է ճնշում։ Ես մեռնում եմ այս մութ վիհերում... Հեռավո՛ր, քեզնից չեմ տրտնջում...
1904-1905
14.ՇԻՐԱԿԻ ԴԱՇՏԵՐԻՑ
Աստղերն են ժպտում լուսեղեն նազով, Խաղաղ դաշտերը մութն է համբուրում. — Ես կախարդված եմ միշտ նույն երազով, Միշտ նույն ցնորքն է իմ սիրտը այրում։ Մոտեցած երկնից աստղերը պայծառ Ժպտում են խաղաղ քո աչքերի պես.— — Իմ լքված սրտի կարոտը անծայր Ամեն ինչի մեջ որոնում է քեզ...
1905
Եվ մոռացված և անմոռաց հեքիաթներ, Լույս հնչյուններ, որ դողում են աշխարհում, Քնքուշ աստղեր, որ վառվում են ու մարում. — Կյա՛նքս, նա էլ մի լուսեղեն հեքիաթ էր... Ճառագայթներ, որ շողացին ու չկան, Մթնշաղի ուրվագծեր նրբահյուս. Կյա՛նքս, հեռվում անհայտ կորած մի հեզ լույս, Որ չի վառում ո՛չ անցյալը, ո՛չ ներկան։ Հեռածավալ անհայտներում պահվտած Գալիք օրերն անհուն, անտես խավարում. — Կյանքս հավետ քեզ անծանոթ տաճարում Կանթեղի պես առկայծում է քո դիմաց...
1905
Ինձ թաղեք, երբ կարմիր վերջալույսն է մարում. Երբ տխուր գգվանքով արեգակը մեռնող Սարերի արծաթե կատարներն է վառում, Երբ մթնում կորչում են ծով ու հող... Ինձ թաղեք, երբ տխուր մթնշաղն է իջնում, Երբ լռում են օրվա աղմուկները զվարթ, Երբ շողերն են մեռնում, ծաղիկները — ննջում, Երբ մթնում կորչում են լեռ ու արտ։ Իմ շիրմին դալկացող ծաղիկներ ցանեցեք, Որ խաղաղ ու հանդարտ մահանան. Ինձ անլաց թաղեցեք, ինձ անխոս թաղեցեք. Լռությո՜ւն, լռությո՜ւն, լռություն անսահման...
1905
Իմ անվերջ ճամփի տանջանքից հոգնած՝ Ես ննջել էի ոսկեղեն արտում. Ու ճչաց սիրտըս վայելքից անկարծ — Թվաց որ մեկը կանչում է տրտում... Եվ ես արթնացա խնդության ցավից .— Գիշերվա հովն էր լալիս դաշտերում, Մութ հեռաստանն էր դժկամ նայում ինձ, Մենակությունն էր քարի պես լռում...
1905
18.ԱՆՋԱՏՄԱՆ ԵՐԳ
Դու անհոգ նայեցիր իմ վրա Ու անցար քո խաղով կանացի. Ես քեզնից դաոնացած հեռացա, Ես քեզնից հեռացա ու լացի... Ւմ հոգին ծովերում անծանոթ — Մենավոր ու մոլոր մի նավակ, Մատնեցի փոթորկին աղմկոտ, Հուսաբեկ, թողած ղեկ ու թիակ... Ինձ հեռվից լույս փարոս չի կանչում, Չի ժպտում ինձ խաղաղ հանգրվան. Միայն հողմն է տխուր շառաչում, Անթափանց մեգ-մշուշ է միայն...
1905
19.ՏԽՈՒՐ ԶՐՈԻՅՑ
Կապույտ երկնքի ոսկեղեն աստղե՛ր, Ձեր հեռվից դուք միշտ տեսնում եք նրան. Ասացե՛ք, արդյոք նա էլ թախծո՞ւմ էր, Արդյոք տրտո՞ւմ էր նա էլ ինձ նըման։ Խորհրդագետնե՛ր, դուք տեսնում եք միշտ.— Արդյոք մենա՞կ էր նա էլ ինձ նըման, Թե ընկեր գտած ժպտում էր անվիշտ, Ե՛վ փայփայում էր, և՛ սիրում նրան։ Խորհրդագետներ, դուք ժպտում եք լուռ, Դուք լուռ ժպտում եք իմ ցավի վըրա.— Նա քեզ մոռացած՝ վաղուց ամենուր Ծաղրում է քո խենթ խոսքերը հիմա...
Շիրակ, 1905
Որպես ծաղիկն է անխոս գունատվում Ցուրտ շըվաքի մեջ արևից հեռի, Այնպես թող սերը մեռնի իմ սրտում, Որ քաղցր կյանքիդ տխրանք չբերի... Ես լուռ կթաղեմ իմ ցավը միակ, Զվարթ կժպտամ բախտավորի պես,— Երբեք չեմ բանա սրտիս մութը փակ, Երբեք չեմ հայտնի իմ տանջանքը քեզ. Որ պայծառ ժպտաս կյանքի երեսին, Որ ոչ մի տրտունջ սիրտդ չհուզե, Որ չըմտորես իմ ցավի մասին, Որ քո թունավոր խոսքը չըկասե...
1905
|